Токтогон Алтыбасарова
Ысык-Көл
Токтогон Алтыбасарова — энелердин мээрими, кайраты жана жан дили менен берилүүсүнүн символу болгон аял. Анын тарыхы — Улуу Ата Мекендик согуштун жөн гана бир эпизоду эмес, ал ондогон жылдар бою адамдарды руханий күчкө жана чексиз боорукердикке шыктандырган чыныгы эрдик.
Өмүр баяны
Токтогон 1924-жылы Ысык-Көл облусунун Түп районуна караштуу Күрмөнтү айылында төрөлгөн.
16 жашында, согуш башталганда, ал айыл кеңешинин төрайымы болуп шайланган. Жаш кыз үчүн бул чоң жоопкерчилик эле, бирок дал ушул милдет аны кийин баатырдык ишке жеткирген.
Блокаданын жетим калган же ата-энесинен ажыраган миңдеген балдарга колдоо көрсөттү.
Ленинград курчоого алынганда, Кыргызстандын ар кайсы айылдарына блокададан эвакуацияланган миңдеген жетим балдар жөнөтүлгөн. Алардын көздөрүндө коркуу, жүрөктөрүндө оор кайгы бар эле. Аларга турак жай менен тамак-аш эле эмес, жылуулук, мээрим, камкордук керек болчу. Ушул камкордукту Токтогон Алтыбасарова көрсөттү.
Ленинграддан эвакуацияланган 150 балага эне болду.
Күрмөнтү айылы бул оор жүктүн бир бөлүгүн өзүнө алган. Токтогон өз камкордугуна Ленинграддан эвакуацияланган 150 баланы алган. Ал балдарды жөн гана багып, кийиндирбестен, алар үчүн эне боло алды. Аны «150 баланын энеси» деп аташкан, анткени согуштун эң оор шарттарында ал балдарды мээримине бөлөп, жан дүйнөсүнөн чыккан сүйүүсүн берип тарбиалады. Эн кыйын абалга туш болгон балдар жаңы, бейтааныш дүйнөдө жоголуп кетпеши үчүн, аларды жөн эле багуу жетишсиз эле, аларга үй-бүлө сезимин жана жылуулук, камкордук берүү керек экенин, Токтогон апа журогу менен түшүнгөн. Ал ар бир балага мээримин төгүп, өз уул-кызындай караган.
Өлкөгө кошкон салымы
Согуш жылдары айыл турмушу оор эле: тамак-аш, кийим-кече тартыш, жашоо катаал. Бирок Токтогон колунан келгендин баарын жасап, өз камкордугундагы балдар өздөрүн бөтөн сезбеши үчүн күрөшкөн. Ал акыркы нанын бөлүшүп, аларды үйүнүн гана эмес, жүрөгүнүн жылуулугу менен да ысыткан. Согуш бул балдардан баарын тартып алганын сезип, аларга кайрадан жакшылыкка ишенүүгө жардам берүүгө аракет кылып, бар күчүн жумшаган.
Бирок Токтогон апанын эрдиги согуш бүткөндө да токтогон жок. Жеңиштен кийин ал жардам берүүнү улантып, эмгектенип, балдарды тарбиялап, Ленинград блокадасынын трагедиясы жөнүндө эскерүүнү сактоого аракет кылган. Токтогон апанын көптөгөн тарбиялануучулары жылдар өткөндөн кийин кайрадан Күрмөнтүгө кайтып келип, өз энеси болгон Токтогонду көрүп, куткарылган өмүрлөрү үчүн ага ыраазычылык билдиришкен.
Бирок Токтогон апанын эрдиги согуш бүткөндө да токтогон жок. Жеңиштен кийин ал жардам берүүнү улантып, эмгектенип, балдарды тарбиялап, Ленинград блокадасынын трагедиясы жөнүндө эскерүүнү сактоого аракет кылган. Токтогон апанын көптөгөн тарбиялануучулары жылдар өткөндөн кийин кайрадан Күрмөнтүгө кайтып келип, өз энеси болгон Токтогонду көрүп, куткарылган өмүрлөрү үчүн ага ыраазычылык билдиришкен.
Согуш жылдары балдарды сактап калуудагы баатырдыгы жана теңдешсиз эмгеги үчүн Токтогон Алтыбасарова көптөгөн сыйлыктарга татыган, бирок анын эң чоң сыйлыгы — ал сактап калган балдардын ыраазычылыгы жана сүйүүсү болгон. Анын ысымы Кыргызстандын жана бүтүндөй постсоветтик мейкиндиктин тарыхында түбөлүк сакталып калат, анткени ал энелик мээримдин жана боорукерликтин чыныгы символу.
Токтогон Алтыбасарованын окуясы бизге эң караңгы күндөрдө дагы жүрөгүбүздөгү жарыкты сактап, аны
эң муктаж болгондорго тартуулоого болорун эскертет.
Токтогон Алтыбасарованын окуясы бизге эң караңгы күндөрдө дагы жүрөгүбүздөгү жарыкты сактап, аны
эң муктаж болгондорго тартуулоого болорун эскертет.
Анын эрдиги — бул күчтүн, боорукердиктин жана чексиз сүйүүнүн үлгүсү, ал келечектеги көптөгөн муундар үчүн шыктандырган окуя бойдон
кала берет.
кала берет.
Токтогон Алтыбасарованын тарыхы боюнча иш-чарага катышуу үчүн материалды даярдаган автору:
Сутанбаева Айнура Жолдошбековна
Ысык-Көл облусу
Сутанбаева Айнура Жолдошбековна
Ысык-Көл облусу
Сизди дагы кызыктырышы мүмкүн
© 2025 Мыйзамдуулук Демилгелеринин Аялдар Альянсы
Долбоордун демилгечиси