Нарын
Тамара Джаманбаева
1958-жылы 8-декабрда болгон биринчи трансляция республиканын маданий жана маалыматтык жашоосундагы маанилүү окуя болду. Бул мезгил чоң мүмкүнчүлүктөр жана кыйынчылыктар менен мүнөздөлгөн: техникалык базанын жетишсиздиги, кесипкөй кадрлардын жоктугу жана чектелген аудитория алгачкы теле алып баруучулардан талантты гана эмес, берилгендикти да талап кылган. Дал ошол учурда өлкөнүн телекөрсөтүүсүндө кыргыз телевидениесинин символуна айланган инсан – Тамара Жаманбаева пайда болгон.
XX кылымдын экинчи жарымы технологиялык прогресстин тездик менен өнүккөн доору болуп, адамдардын күнүмдүк жашоосун гана эмес, маалымат таратуу ыкмаларын да өзгөрттү. Ошол кездеги негизги жетишкендиктердин бири – массалык коммуникация тармагында жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачкан телевидение болду. Кыргызстанда ал 1950-жылдардын аягында өнүгө баштаган, ал кезде алгачкы берүүлөр эфирге чыгып, дикторлор менен журналисттер ата мекендик телеиндустриянын пайдубалын түптөшкөн. 1958-жылы Кыргыз ССРинин борбору Фрунзе шаарында (азыркы Бишкек) биринчи телестудия иштей баштаган.
Биография
Тамара Кусеин кызы Жаманбаева (Бакиева) 1943-жылдын 14-майында Нарын шаарында төрөлгөн.
Анын телевидениедеги жашоо жолу таптакыр күтүүсүз башталып, тагдырдын кандайдыр бир бурулуштарды тартуулай аларын көрсөткөн үлгү болду.
Жөнөкөй үй-бүлөдө чоңойгон Тамара Кусеин кызы бала кезинен эле максаттуу болуп, дарыгерлик кесипти кыялданчу. Апасынын көп ооруй турганын көрүп, ага жардам берүүнү эңсеп, медицина тармагын тандаган. 14 жашында жети жылдык мектепти бүткөндөн кийин медициналык окуу жайга өтүп, Фрунзеге көчүп келет. Ал жерде билимине көңүл буруп, дарыгер болууну самап, окуусун улантат. Бирок, тагдыр ага башка жолду даярдап койгон эле.
Жөнөкөй үй-бүлөдө чоңойгон Тамара Кусеин кызы бала кезинен эле максаттуу болуп, дарыгерлик кесипти кыялданчу. Апасынын көп ооруй турганын көрүп, ага жардам берүүнү эңсеп, медицина тармагын тандаган. 14 жашында жети жылдык мектепти бүткөндөн кийин медициналык окуу жайга өтүп, Фрунзеге көчүп келет. Ал жерде билимине көңүл буруп, дарыгер болууну самап, окуусун улантат. Бирок, тагдыр ага башка жолду даярдап койгон эле.
Улуттук телеканалдан диктор болуп иштөөгө чакыруу алдым.
Бир жолу көчөдө сейилдеп жүргөндө, ал режиссёр аял менен кокусунан жолугат. Режиссёр анын көрктүүлүгүнө, түз жүрүшүнө жана таасирдүү үнүнө таң калып, Тамарага дикторлук сынакка катышууну сунуштайт. Бул анын жашоосундагы эң маанилүү учурлардын бири болду. Тажрыйбасы жок болсо да, ал тандоодон ийгиликтүү өтүп, көп өтпөй улуттук телеканалга диктор болуп иштөөгө чакыруу алды.
Өлкөнүн өнүгүшүнө кошкон салымы
1959-жылы Фрунзедеги медициналык окуу жайын, 1968-жылы Кыргыз мамлекеттик университетинин журналистика факультетин аяктаган. 1959-жылдан 1994-жылга чейин Тамара Жаманбаева дикторлуктан жогорку категориядагы дикторлукка чейинки жолду басып өтүп, андан соң Мамлекеттик телерадиокомитеттин программалар боюнча директору болгон.
1970-1980-жылдары Кыргызстанда телевидение активдүү өнүккөн: алгачкы үзгүлтүксүз маалыматтык жана билим берүү программалары, жергиликтүү өндүрүштүн көркөм жана даректүү тасмалары пайда болгон. Бул мезгилде Тамара Кусеиновна башкы редактор, илимий-популярдуу адабият жана кино редакциясынын төрайымы, ошондой эле Борбордук телекөрсөтүү жана радионун программаларын даярдоо редакциясынын төрайымы болуп иштеген. 1988-1992-жылдары Ош облустук телерадиокомитетинин башкы редактору, андан кийин төрайымы болуп иштеп, аймактык телевидениенин өнүгүшүнө зор салым кошкон.
1991-жылы эгемендүүлүккө ээ болуу менен кыргыз телевидениеси жаңы доорго кадам таштады: жеке телекомпаниялар пайда болуп, контенттин ар түрдүүлүгү көбөйдү, ал эми мамлекеттик телевидение реформалоо процесстеринен өттү. Бул жылдары Тамара Жаманбаева телевидение тармагында жетектөөчү кызматтарды ээлеп, Улуттук телерадиокорпорациянын вице-президенти, Кыргыз Республикасынын Улуттук телерадиокорпорациясынын радио боюнча Координациялык борборунун директору болгон. Ал "Замана" чыгармачылык-өндүрүштүк бирикмесин түзүүнүн башында туруп, анын продюсери жана режиссёру болгон. 1995-жылы 2-июнда «Замана» программасы биринчи жолу эфирге чыгып, ошондон бери КТРК каналынын бардык телекөрүүчүлөрүнүн эң сүйүктүү эртең мененки берүүсү болуп калды. Ар бир иш күнү программанын эфири кызыктуу, маалыматтуу, популярдуу сюжеттер жана рубрикалар менен кыргыз жана орус тилдеринде толтурулат.
1970-1980-жылдары Кыргызстанда телевидение активдүү өнүккөн: алгачкы үзгүлтүксүз маалыматтык жана билим берүү программалары, жергиликтүү өндүрүштүн көркөм жана даректүү тасмалары пайда болгон. Бул мезгилде Тамара Кусеиновна башкы редактор, илимий-популярдуу адабият жана кино редакциясынын төрайымы, ошондой эле Борбордук телекөрсөтүү жана радионун программаларын даярдоо редакциясынын төрайымы болуп иштеген. 1988-1992-жылдары Ош облустук телерадиокомитетинин башкы редактору, андан кийин төрайымы болуп иштеп, аймактык телевидениенин өнүгүшүнө зор салым кошкон.
1991-жылы эгемендүүлүккө ээ болуу менен кыргыз телевидениеси жаңы доорго кадам таштады: жеке телекомпаниялар пайда болуп, контенттин ар түрдүүлүгү көбөйдү, ал эми мамлекеттик телевидение реформалоо процесстеринен өттү. Бул жылдары Тамара Жаманбаева телевидение тармагында жетектөөчү кызматтарды ээлеп, Улуттук телерадиокорпорациянын вице-президенти, Кыргыз Республикасынын Улуттук телерадиокорпорациясынын радио боюнча Координациялык борборунун директору болгон. Ал "Замана" чыгармачылык-өндүрүштүк бирикмесин түзүүнүн башында туруп, анын продюсери жана режиссёру болгон. 1995-жылы 2-июнда «Замана» программасы биринчи жолу эфирге чыгып, ошондон бери КТРК каналынын бардык телекөрүүчүлөрүнүн эң сүйүктүү эртең мененки берүүсү болуп калды. Ар бир иш күнү программанын эфири кызыктуу, маалыматтуу, популярдуу сюжеттер жана рубрикалар менен кыргыз жана орус тилдеринде толтурулат.
Тамара Жаманбаева "Болот Миңжылкыевдин аткаруусундагы романс" телефильминин, ошондой эле республиканын юбилейлик даталарына арналган көптөгөн телеберүүлөрдүн сценарийлеринин автору.
Өзүнүн карьерасында Тамара Жаманбаева улуттук телевидениенин өнүгүшүнө алып баруучу катары гана эмес, уюштуруучу жана жетекчи катары да зор салым кошкон. Ал жаңы программаларды түзүүгө, редакциялык саясатты калыптандырууга жана жаш кадрларды даярдоого активдүү катышып, аларга өзүнүн бай тажрыйбасын өткөрүп берген.
Тамара Кусеиновнанын эмгектери көптөгөн сыйлыктар менен белгиленген. Ал СССРдин жана Кыргыз Республикасынын "Телевидение жана радиосунун отличниги", КССР Жогорку Советинин жана КР Президентинин Ардак грамоталары, "Даңк" медалы менен сыйланган. КР Журналисттер союзунун мүчөсү жана Кыргыз Республикасынын маданиятына эмгек сиңирген ишмер.
Көп жылдык үзүрлүү эмгеги жана телевидение менен радионун өнүгүшүнө кошкон зор салымы үчүн Тамара Жаманбаевага "Кыргыз Республикасынын Эл артисти" ардактуу наамы ыйгарылган. Ал кыргыз телевидениесинин башатында гана турбастан, жаңы муундагы журналисттерди окутуп, аларга баа жеткис тажрыйбасын өткөрүп берүү менен өз миссиясын уланткан. Ал университетте журналистика кафедрасында сабак бере баштаган, анын сабактары кыргыз телевидениесинин башатында турган адамдын чыныгы мастер-класстарына айланган. Тамара Кусеиновна "Телевидение – менин жашоом" жана "Телерадио алып баруучунун чеберчилиги" китептеринин автору.
Өзүнүн карьерасында Тамара Жаманбаева улуттук телевидениенин өнүгүшүнө алып баруучу катары гана эмес, уюштуруучу жана жетекчи катары да зор салым кошкон. Ал жаңы программаларды түзүүгө, редакциялык саясатты калыптандырууга жана жаш кадрларды даярдоого активдүү катышып, аларга өзүнүн бай тажрыйбасын өткөрүп берген.
Тамара Кусеиновнанын эмгектери көптөгөн сыйлыктар менен белгиленген. Ал СССРдин жана Кыргыз Республикасынын "Телевидение жана радиосунун отличниги", КССР Жогорку Советинин жана КР Президентинин Ардак грамоталары, "Даңк" медалы менен сыйланган. КР Журналисттер союзунун мүчөсү жана Кыргыз Республикасынын маданиятына эмгек сиңирген ишмер.
Көп жылдык үзүрлүү эмгеги жана телевидение менен радионун өнүгүшүнө кошкон зор салымы үчүн Тамара Жаманбаевага "Кыргыз Республикасынын Эл артисти" ардактуу наамы ыйгарылган. Ал кыргыз телевидениесинин башатында гана турбастан, жаңы муундагы журналисттерди окутуп, аларга баа жеткис тажрыйбасын өткөрүп берүү менен өз миссиясын уланткан. Ал университетте журналистика кафедрасында сабак бере баштаган, анын сабактары кыргыз телевидениесинин башатында турган адамдын чыныгы мастер-класстарына айланган. Тамара Кусеиновна "Телевидение – менин жашоом" жана "Телерадио алып баруучунун чеберчилиги" китептеринин автору.
Бүгүнкү күндө анын ысымы кесипке берилгендиктин, жогорку стилдин жана интеллектуалдык лидерликтин символу катары тарыхта калды. Тамара Жаманбаева сыяктуу инсандардын аркасы менен кыргыз телевидениеси калыптанып гана тим болбостон, улуттук маданиятты, каада-салттарды жана мезгилдин духун чагылдырган өз жүзүнө ээ болду.
Источники
Тамара Джаманбаева Sputnik.kg-ге берген маеги
Джаманбаева: Алгачкы эфиримде камера өчө электе туруп кетип тил уккам
Facebook: УТРК-нын расмий баракчасы
https://www.facebook.com/UTRKkg/
YouTube: видеомаек
Тамара Джаманбаева : “ Телевидениеге 16 жашымда келдим”
Тамара Бакиева - Джаманбаева: Телевидение менин омурум 2009
Тамара Джаманбаева Sputnik.kg-ге берген маеги
Джаманбаева: Алгачкы эфиримде камера өчө электе туруп кетип тил уккам
Facebook: УТРК-нын расмий баракчасы
https://www.facebook.com/UTRKkg/
YouTube: видеомаек
Тамара Джаманбаева : “ Телевидениеге 16 жашымда келдим”
Тамара Бакиева - Джаманбаева: Телевидение менин омурум 2009
Тамара Жаманбаеванын тарыхы боюнча акцияга катышуу үчүн арыздын автору: Кольбаева Алтынай Азизовна
Бишкек ш.
Бишкек ш.
Сизди дагы кызыктырышы мүмкүн
© 2025 Альянс Женских Законодательных Инициатив
По регионам
Инициатор проекта
Альянс Женских Законодательных Инициатив
awli.kg@gmail.com
Предложить героиню
Историческая справка
Обратная связь
awli.kg@gmail.com
Предложить героиню
Историческая справка
Обратная связь