Бишкек
Роза
Отунбаева
Роза Исаковна Отунбаева — азыркы Кыргызстандын тарыхындагы көрүнүктүү инсан жана негизги фигуралардын бири. Ал өлкө үчүн оор мезгилде жоопкерчиликти өзүнө алып, өлкөнүн биринчи аял Президенти болгон. Анын ишмердүүлүгү ар дайым демократияны бекемдөөгө, туруктуулукту камсыз кылууга, ошондой эле билим берүү жана маданиятты өнүктүрүүгө багытталган. Мындан тышкары, Роза Исаковна тең укуктуулукту, аялдардын укуктарын коргоону жана элдердин тынчтыкта жанаша жашоосун активдүү жактайт. Анын Кыргызстандын көз карандысыз жана күчтүү мамлекет катары калыптанышына кошкон салымы зор жана шыктандыруучу бойдон калууда.
Өмүр баяны
Роза Исаковна Отунбаева 1950-жылы 23-августта Кыргызстандын борбору Фрунзе шаарында (азыркы Бишкек) туулган. Ал Кыргызстандын жана мурдагы Советтер Союзунун белгилүү мамлекеттик жана саясий ишмери.
Роза Отунбаева мектепти алтын медаль менен аяктап, андан кийин ММУнун философия факультетинде философия илимдеринин кандидаты болгон.
Анын карьералык жолу Кыргыз мамлекеттик университетинде окутуучулуктан баштап, жогорку партиялык жана мамлекеттик кызматтарга, дипломатиялык миссияларга жана Кыргыз Республикасынын Президенти кызматына чейин татаал жана маңыздуу болгон.
Анын карьералык жолу Кыргыз мамлекеттик университетинде окутуучулуктан баштап, жогорку партиялык жана мамлекеттик кызматтарга, дипломатиялык миссияларга жана Кыргыз Республикасынын Президенти кызматына чейин татаал жана маңыздуу болгон.
Совет мезгилинде Роза Исаковна СССР ТИМинин коллегиясынын мүчөсү болгон.
Совет мезгилинде Роза Исаковна СССР ТИМинин коллегиясынын мүчөсү болгон, СССРдин жана Кыргыз Республикасынын Атайын жана Ыйгарым укуктуу элчиси даражасына ээ болгон. Ал жооптуу катчы, андан кийин СССРдин ЮНЕСКО иштери боюнча комиссиясынын төрайымы болуп иштеген. Белгилей кетчү нерсе, СССР жана Россия ТИМинин бүткүл тарыхында эки гана аял ТИМдин коллегиясына кирген — Александра Коллонтай жана Роза Отунбаева.
СССР тарагандан кийин Кыргызстанга кайтып келип, эгемендүү Кыргызстанда жогорку кызматтарда иштеп, мекенине кызмат кылууну улантып, бир катар кызматтарды ээлеген:
СССР тарагандан кийин Кыргызстанга кайтып келип, эгемендүү Кыргызстанда жогорку кызматтарда иштеп, мекенине кызмат кылууну улантып, бир катар кызматтарды ээлеген:
- Кыргыз Республикасынын вице-премьер-министри — тышкы иштер министри
- Кыргыз Республикасынын АКШдагы жана Канададагы биринчи Атайын жана Ыйгарым укуктуу элчиси
- Кыргыз Республикасынын Улуу Британиядагы биринчи элчиси
Роза Исаковна ошондой эле Кыргыз Республикасынын парламентинин депутаты болгон.
Роза Исаковна ошондой эле Кыргыз Республикасынын парламентинин депутаты болгон.
Мындан тышкары, ал БУУнун ишине олуттуу салым кошуп, БУУнун Башкы катчысынын Грузиядагы жана Абхазиядагы жаңжалды жөнгө салуу боюнча атайын өкүлүнүн орун басары кызматын ээлеген.
Борбордук Азиянын жана Кыргыз Республикасынын тарыхындагы биринчи аял президент, КМШ өлкөлөрүндө президенттик кызматты ээлеген биринчи аял жана жаңы тарыхта калкынын басымдуу бөлүгү мусулмандар болгон өлкөдөгү экинчи аял президент (биринчиси 2001-2004-жылдары Индонезиянын президенти болгон Мегавати Сукарнопутри). Роза Исаковна кыргыз саясатынын негизги фигураларынын бири болуп саналат.
Мындан тышкары, ал БУУнун ишине олуттуу салым кошуп, БУУнун Башкы катчысынын Грузиядагы жана Абхазиядагы жаңжалды жөнгө салуу боюнча атайын өкүлүнүн орун басары кызматын ээлеген.
Борбордук Азиянын жана Кыргыз Республикасынын тарыхындагы биринчи аял президент, КМШ өлкөлөрүндө президенттик кызматты ээлеген биринчи аял жана жаңы тарыхта калкынын басымдуу бөлүгү мусулмандар болгон өлкөдөгү экинчи аял президент (биринчиси 2001-2004-жылдары Индонезиянын президенти болгон Мегавати Сукарнопутри). Роза Исаковна кыргыз саясатынын негизги фигураларынын бири болуп саналат.
Анын лидерлигинин тушунда бир катар негизги реформалар болгон.
Анын лидерлигинин тушунда бир катар негизги реформалар, анын ичинде демократиялык башкаруунун негизин түзгөн жаңы Конституция кабыл алынган. 2011-жылдын декабрь айында, жаңы президент шайлангандан кийин, ал өз ыйгарым укуктарын өз ыктыяры менен тапшырып, бийликти тынчтык жолу менен өткөрүп берүүгө негиз салган. Ошентип, Кыргызстандын тарыхында биринчи жолу бийликтин конституциялык жол менен алмашуу прецеденти түзүлгөн.
Ал өлкөнүн чет тилдеринде эркин сүйлөгөн жана дүйнөлүк державалардын лидерлери менен алардын тилдеринде баарлаша алган жалгыз президенти.
Ал өлкөнүн чет тилдеринде эркин сүйлөгөн жана дүйнөлүк державалардын лидерлери менен алардын тилдеринде баарлаша алган жалгыз президенти.
2011-жылдан бери ал "Роза Отунбаеванын демилгелери" эл аралык коомдук фондун жетектеп келет.
2011-жылдан бери ал "Роза Отунбаеванын демилгелери" эл аралык коомдук фондун жетектеп келет. Фонддун негизги максаты – Кыргызстандын социалдык, саясий жана экономикалык өнүгүүсүнө көмөктөшүүчү программаларды демилгелөө жана ишке ашыруу. Фонд жаштардын, балдардын өнүгүүсүнө жана жарандык коомду бекемдөөгө багытталган кайрымдуулук жана билим берүү долбоорлору менен активдүү алектенет.
2022-жылдын сентябрь айында Роза Исаковна БУУнун Башкы катчысынын атайын өкүлү жана БУУнун Афганистандагы миссиясынын (UNAMA) башчысы болуп дайындалган.
2022-жылдын сентябрь айында Роза Исаковна БУУнун Башкы катчысынын атайын өкүлү жана БУУнун Афганистандагы миссиясынын (UNAMA) башчысы болуп дайындалган.
Өлкөгө кошкон салымы
Роза Отунбаева өзүнүн саясий, дипломатиялык ишмердүүлүгү үчүн Кыргызстанда да, эл аралык деңгээлде да көптөгөн сыйлыктарга жана таанууга ээ болгон.
Сыйлыктары жана таануулары:
Сыйлыктары жана таануулары:
- Ардактуу Легион ордени (Франция, 2012) – "демократияны жана адам укуктарын коргоо маселелериндеги көрүнүктүү эмгеги үчүн".
- "Уюл жылдызы" ордени (Монголия, 2012).
- Минерва италиялык сыйлыгы (Италия, 2015) – "Кыргызстандагы жогорку институционалдык ролу жана эл аралык планда тынчтык жана демократия үчүн үзгүлтүксүз иши үчүн".
- Newsweek Daily Beast версиясы боюнча дүйнөдөгү эң таасирдүү 150 аялдын тизмесине киргизилген (2012).
- Аялдардын Глобалдык Саммитинин Гранд-сыйлыгы (Афины, Греция, 2012) – "лидерлиги үчүн".
- Британиялык Apolitical изилдөө уюмунун версиясы боюнча дүйнөдөгү эң таасирдүү 100 адамдын тизмесине кирген – "гендердик саясатты илгерилетүүгө кошкон салымы үчүн" (2018).
- Эл аралык аялдардын кайраттуулугу үчүн сыйлыгы (АКШнын Мамлекеттик департаменти, 2011).
- Search for Common Ground Award (2018, Нью-Йорк, АКШ) – тынчтыкты чыңдоого кошкон зор салымы үчүн дүйнөдөгү эң ири тынчтыкты орнотуу уюму Search for Common Ground тарабынан ыйгарылган.
- Кувейт сыйлыгы (2019) – "жарандык коомдун, мамлекеттик жана жеке секторлордун жарандарынын жашоосун жакшыртууга кошкон салымы, иште инновациялык жана чыгармачыл ыкмаларды колдонуу үчүн".
Роза Исаковнанын ишмердүүлүгү көпчүлүктү шыктандырып, өз өлкөсүнө жан аябастан кызмат кылуунун үлгүсү болуп саналат.
Булактар
Википедия сайтындагы биографиясы
Роза Отунбаева
«Newsweek Daily Beast» сайтындагы макала
150 влиятельных женщин мира по версии «Newsweek Daily Beast» (2012)
Azattyk.kg сайтындагы макала
Президент Кыргызстана Р.Отунбаева награждена премией «За женскую отвагу»
Search for Common Ground 2018 сайтындагы макала
Роза Отунбаева
Википедия сайтындагы биографиясы
Роза Отунбаева
«Newsweek Daily Beast» сайтындагы макала
150 влиятельных женщин мира по версии «Newsweek Daily Beast» (2012)
Azattyk.kg сайтындагы макала
Президент Кыргызстана Р.Отунбаева награждена премией «За женскую отвагу»
Search for Common Ground 2018 сайтындагы макала
Роза Отунбаева
Отунбаева Роза Исаковнанын окуясын акцияга катышуу үчүн арыздын автору: Кайыкова Роза Жазыбаевна
Бишкек ш.
Сизди дагы кызыктырышы мүмкүн
© 2025 Мыйзамдуулук Демилгелеринин Аялдар Альянсы
Долбоордун демилгечиси