Баткен

РАХАТ АЧЫЛОВА

Кыргызстанда аялдарга үнүн чыгаруунун өзү оор болгон доордо Рахат Ачылова үнүн гана эмес, багытты да берди. Ал даяр жол менен кеткен жок — өзү жол салды. Илимий эмгек, парламент, китептер, институттар — мунун баары ага даяр бериле калган эмес. Ал күрөштү, далилдеди, жетишти. Бүгүн, маани-маңыздар бүдөмүк болуп, ылдамдык маанилүү болуп калган заманда, анын тарыхы өзгөчө баалуу: акылы, тайманбастыгы жана ишеним менен өлкөнү өзгөртүү мүмкүн экенин далилдеген өмүр жолу.

Биография

Рахат Ачылова 1941-жылдын май айында, согуштун эң катаал учурунда, Баткен облусунун чакан айылында төрөлгөн.

Атасы фронтко кетип, энеси айыл өкмөттө иштеген. Ал атактуу фамилиясыз, таасирдүү тааныштарсыз — жөн гана билимге суусаган, көздөрү чоң кыз эле. Алгач педагогикалык орто окуу жайда, андан соң тарых факультетинде окуган.

Аспирантурага Ленинградка тапшырат

Ошол мезгилде түштүктөгү айылдан чыккан кыз үчүн окумуштуу болуу эмес, эрте турмушка чыгуу кадыресе көрүнүш болчу. Бирок Рахат Ачылова Ленинградда аспирантурада окуп, кандидаттык диссертациясын жактап, кийин философия илимдеринин доктору болгон. Бул жөн гана жетишкендик эмес — бул баатырдык.

Өлкөгө кошкон салымы

Рахат Ачылова — Кыргыз Республикасынын илим жана билим берүүсүнө эмгек сиңирген ишмери. Ал Кыргызстандагы биринчи социологиялык лабораториянын негиздөөчүсү жана жетекчиси болгон. Анын илимий изилдөөлөрү улуттар аралык мамилелерге, үй-бүлөнүн коомдогу ролуна жана билим берүү тармагындагы көйгөйлөрдү чечүүгө арналган. Анын жетекчилиги менен 3 илим доктору жана 10 кандидат даярдалып чыккан. Жалпысынан 150дөн ашык илимий эмгек жазган.

Рахат Ачылованын изилдөөлөрү кыргыз үй-бүлөсүнүн байыркыдан берки эволюциясына, аялдардын коомдогу ордуна жана маданий өнүгүүсүнө арналган. Бирок анын негизги максаты — титулдар эмес эле. Ал коомду изилдеп, аны өзгөртүүнү көздөгөн. Аялдардын укугу тууралуу сөз кылып баштаганда, башкалар унчукчу эмес. Ал илим менен коомдун ортосуна көпүрө куруп берди.

Анын эмгектери теорияда гана эмес, турмушта да маанилүү болгон. Анын ачык, так тилин илимпоздор гана эмес, айыл мугалимдери да түшүнгөн. Ал жогорку окуу жайда ректор, көз карандысыз Кыргызстандагы биринчи парламенттин депутаты болгон. Анын көзөмөлүндө көптөгөн окумуштуулар тарбияланып чыкты.

Ал мындай дечү:
«Эгер өлкө өзгөрсүн десең — ойдон башта. Бир ой — бир доорду өзгөртө алат».

Анткени Рахат Ачылова — акылдуу болуудан коркпогон аялдын символу. Чакан айылдан чыккан кыздын бүтүндөй өлкөнүн тагдырына таасир эте аларынын далили. Парламент залында жалгыз аял болуп туруп, башын бийик көтөрүп сөз сүйлөгөн инсан. Айта турган сөзүн так, негиздүү, жалындаган көз караш менен айткан окумуштуу.

Ал из калтырган жок — жол салды. Эгер азыр бул текстти окуп жатып, сенин пикириң эч нерсени өзгөртпөйт деп ойлоп жатсаң — аны эстеп көр. Анткени баары өзгөрөт, эгер сен өзүңө ишенсең.

Булактар

Википедиядагы биография
Рахат Ачыловна Ачылова

Sputnik.kg-деги макала
На 74-м году жизни скончалась заслуженный деятель науки Рахат Ачылова

Knews.kg-деги макала
Ушла из жизни Заслуженный деятель науки и образования КР Рахат Ачылова

Вечерний Бишкектеги макала
Скончалась заслуженный деятель науки и образования Рахат Ачылова

Open.kg-деги биографиясы
Ачылова Рахат (1941)

Центразия-дагы биографиясы
АЧИЛОВА (АЧЫЛОВА) Рахат

Бул баяндын автору: Гайыпова Буназарат Абабакировна

Баткен облусу

Вас также может заинтересовать

Ырыскуль Нуралиева

Когда-то она была девочкой с вокзала, сиротой без имени и будущего. А стала символом преданности, трудолюбия и неугасимой жажды жизни.

Айдана Оторбаева

Cломала стереотипы и сделала женский футбол в Кыргызстане символом силы, характера и международных успехов.

По регионам

Инициатор проекта

Альянс Женских Законодательных Инициатив

awli.kg@gmail.com

Предложить героиню

Историческая справка

Обратная связь