Ош
Рафа
Айдарбекова
Согуш кескин шарттарды жаратып, кесипке, куракка жана жыныска карабай элди бириктирет. Улуу Ата Мекендик согуш маалында миңдеген эркектер менен катар аялдар да мекенди коргоого турушкан. Алардын арасында Рафа Айдарбекова да болгон — назик кыргыз кызы, ал согушту Москвадан баштап Прагага чейин өткөн, жүздөгөн адамдардын өмүрүн сактап, мекенге берилгендиктин жана кайраттуулуктун символуна айланган. Жеңиштин 79 жылдыгында биз фронттук медицинадагы эң көрүнүктүү кыргыз аялдарынын бирин эскеребиз.
Өмүр баяны
Рафа Айдарбекова 1918-жылы мамлекеттик ишмер Иманалы Айдарбековдун үй-бүлөсүндө жарык дүйнөгө келген.
Анын балалык чагы оор сыноолор менен коштолгон: улуу эжеси табышмактуу жагдайда өлтүрүлүп, кийин атасы «эл душманы» катары атууга кеткен. Бирок жаш Рафа бул кайгыга моюн сунбай, эрктүүлүгүн жана чыдамкайлыгын көрсөткөн.
Ал Фрунзедеги акушердик-фельдшердик техникумду аяктап, бирок репрессиялардан коркуп, шаарды таштап кетүүгө аргасыз болгон. Москвада жаңы жашоону баштап, алгач санитарка болуп иштеп, кийин Биринчи Москва медициналык институтуна тапшырып окуган. Күндүз окуп, түнкүсүн ооруканада кезекчилик кылган. Окуусун мөөнөтүнөн мурда аяктап, өз ыктыяры менен фронтко кеткен.
Ал Фрунзедеги акушердик-фельдшердик техникумду аяктап, бирок репрессиялардан коркуп, шаарды таштап кетүүгө аргасыз болгон. Москвада жаңы жашоону баштап, алгач санитарка болуп иштеп, кийин Биринчи Москва медициналык институтуна тапшырып окуган. Күндүз окуп, түнкүсүн ооруканада кезекчилик кылган. Окуусун мөөнөтүнөн мурда аяктап, өз ыктыяры менен фронтко кеткен.
Волхов фронтунда жоокерлердин өмүрүн сактап калгандыгы үчүн «Кызыл Жылдыз» ордени менен сыйланган.
Согуштагы кызматын прифронттук госпиталда хирург катары баштаган. Андан кийин Батыш, Волхов жана 4-Украина фронтторунда хирургия бөлүмдөрүн жетектеген. Анын эрдиги эл оозуна алынган: ал жарадарларды ок алдында, шам же керосин чырактын жарыгында операция жасаган, санитарлар курман болгондо аларды алмаштырып, ал тургай чалгындоо тобу менен фронт артындагы аймактарга чыккан. Волхов фронтунда жоокерлердин өмүрүн сактап калгандыгы үчүн «Кызыл Жылдыз» ордени менен сыйланган. Согуштун аягына чейин медициналык кызматтын подполковнигине чейин жетип, бул наамды согуш жылдарында алган Кыргызстандагы алгачкы аял болгон.
Жеңиштен кийин Рафа согушта таанышкан кесиптеши, санбардын башкы хирургу Зыфар Эгембердиевге турмушка чыккан. Алардын уулу Азамат чоң атасынын ысымын улантып, Иманалы Айдарбеков деген фамилияны тандаган.
Жеңиштен кийин Рафа согушта таанышкан кесиптеши, санбардын башкы хирургу Зыфар Эгембердиевге турмушка чыккан. Алардын уулу Азамат чоң атасынын ысымын улантып, Иманалы Айдарбеков деген фамилияны тандаган.
Өлкөгө кошкон салымы
Рафа Айдарбекова Кыргызстандын саламаттыкты сактоо тармагын өнүктүрүүгө чоң салым кошкон. Согуштан кийин диссертациясын жактап, медицина илимдеринин кандидаты болгон, госпиталдык хирургия кафедрасында доцент болуп иштеген. Ал оор жана татаал операцияларды жасаган, тоолуу аймактарга чыгып элге медициналык жардам көрсөткөн, студенттерди окутуп, аларда мекенчилдик сезимди тарбиялаган.
Анын эмгеги Ленин ордени, II даражадагы Ата Мекендик согуш ордени жана башка 15тен ашык мамлекеттик сыйлыктар менен бааланган. Бирок ал дайыма жөнөкөйлүгүн сактап, өзүнөн эмес, согуштагы жолдошторун көбүрөөк эскерген.
Анын эмгеги Ленин ордени, II даражадагы Ата Мекендик согуш ордени жана башка 15тен ашык мамлекеттик сыйлыктар менен бааланган. Бирок ал дайыма жөнөкөйлүгүн сактап, өзүнөн эмес, согуштагы жолдошторун көбүрөөк эскерген.
Акыркы жылдары ал атасы — кыргыз мамлекеттүүлүгүнүн түптөөчүлөрүнүн бири — Иманалы Айдарбековдун ак аты-жөнүн калыбына келтирүү үчүн күрөш жүргүзгөн. Бул ишти анын жакындары улантып, Иманалы Айдарбеков атындагы фонд түзүшкөн.
Рафа Айдарбекова 1996-жылы көз жумган. Артында калтырган мурас — бул жөн гана баатырдын өмүр баяны эмес, бул кайраттуулуктун, кызмат өтөөнүн жана чыныгы мекенчилдиктин доору.
Рафа Айдарбекова 1996-жылы көз жумган. Артында калтырган мурас — бул жөн гана баатырдын өмүр баяны эмес, бул кайраттуулуктун, кызмат өтөөнүн жана чыныгы мекенчилдиктин доору.
Анын өмүрү — эң караңгы учурларда да жарык боло билген
адамдын үлгүсү.
адамдын үлгүсү.
Булактар
Sputnik.kg сайтындагы макала
"Будь папа жив, он поступил бы так же" — о подвигах кыргызстанок на фронте
КРСУ-нун сайтындагы макала
Рафа Иманалиевна Айдарбекова – участница Великой Отечественной войны.
Sputnik.kg сайтындагы макала
"Будь папа жив, он поступил бы так же" — о подвигах кыргызстанок на фронте
КРСУ-нун сайтындагы макала
Рафа Иманалиевна Айдарбекова – участница Великой Отечественной войны.
Бул маалыматты "Аялдардын тарыхы" акциясына сунуштаган:
Сейдалиева Мира
Ош облусу
Сейдалиева Мира
Ош облусу
Сизди дагы кызыктырышы мүмкүн
© 2025 Мыйзамдуулук Демилгелеринин Аялдар Альянсы
Долбоордун демилгечиси